مباحث حقوقی

قبل از ازدواج ، دختر و پسر از چه نکات حقوقی باید آگاهی داشته باشند؟

نکات حقوقی که دختران و پسران بایستی قبل از ازدواج بدانند چه مواردی هستند؟ اغراق نمی‌باشد که ازدواج را به عنوان نقطه عطف زندگی انسان ها برشماریم و انتخاب شریک زندگی را به عنوان سرنوشت سازترین تصمیم زندگی در نظر داشته باشیم. مسئله ازدواج در تمامی ملل ، فرهنگ ها ، ادیان و… از اهمیت ویژه ای برخوردار میباشد و یکی از زیباترین لحظات زندگی انسان را می توان زمان ازدواج و تشکیل خانواده مستقل تلقی کرد. در کشور ما نیز به دلیل مبانی دینی و فرهنگ غنی ایرانی که همیشه در خصوص تقدس پیوند ازدواج تاکید ورزیده؛ آداب و رسومی برای ازدواج و شروع زندگی زناشویی تعیین گشته است که مختص ما ایرانیان میباشد و بسیار ارزشمند قلمداد میشود. به مرور زمان این آداب و رسوم از جایگاه قانونی برخوردار شد و منجر به شکل گیری سازوکارهای حقوقی شد. نکات حقوقی که دختران بایستی قبل از ازدواج بدانند بسیار ضروری به نظر می‌رسد و نباید زیر سایه مسائل احساسی محو شود. از این رو؛ خانواده دختران می‌توانند به عنوان حامی و پشتوانه دختران عمل کرده و در خصوص نکات حقوقی که در زمان ازدواج مطرح میباشد ، نقش آفرینی نمایند.

" مهریه" مهریه مالی است که در زمان عقد نکاح ، مرد متعهد به پرداخت آن به زوجه میشود. این مهریه می‌تواند به صورت نقدی (وجه رایج کشور)، سکه و طلا و دیگر اموال منقول یا غیر منقول (ملک ، خانه یا آپارتمان) تعیین شود. در واقع مهریه حقی میباشد که در عقدنامه برای زوجه در نظر گرفته می شود. دختران باید بدانند که مهریه حقی عندالمطالبه میباشد و در هر زمانی این حق را دارند که نسبت به مطالبه آن از همسر خود اقدام نمایند و همچنین موضوع طلاق هیچ تفاوتی در ماهیت حق مهریه زنان ایجاد نمی‌کند. لازم به ذکر است ؛ زوجه می‌تواند با مراجعه به دفتر ثبت اسناد رسمی که سند عقد در آن ثبت شده است؛ مهریه را از زوج درخواست نماید و مراجعه به دادگاه الزامی نمی‌باشد. (مهریه با تسلیم داخواست به دادگاه عمومی قابل مطالبه است.) در برخی از موارد؛ زوجین اقدام به تبدیل مهریه عندالمطالبه به مهریه عند الاستطاعه می‌نمایند که در این صورت؛ اگر زن تقاضای مهریه نماید، این تکلیف برعهده او می‌باشد که اثبات کند مرد از دارایی و اموال کافی جهت پرداخت مهریه برخوردار است، و برعکس مهریه عندالمطالبه؛ در اینجا احتیاجی نمی‌باشد که مرد برای دادگاه دلیل بیاورد که توانایی و وسع مالی جهت پرداخت مهریه را دارا نمی‌باشد. در این نوع مهریه این امتیاز برای مرد در نظر گرفته شده تا زن نتواند تحت هر شرایطی و هر زمانی که اراده کند با توسل به مهریه او را تحت فشار قرار دهد. بنابراین ؛ دختران بایستی نسبت به نوع مهریه ای که مقرر می‌نمایند ، شناخت کافی داشته باشند تا بتوانند از مهریه به عنوان اهرمی حقوقی در جهت منفعت خویش بهره مند شوند. طبق قوانین جدید حمایت از خانواده؛ مرد به دلیل مهریه بیش از ۱۱۰ سکه بازداشت نمی‌شود و مرد می‌تواند با تسلیم دادخواست اعسار به دادگاه ، تقاضای تقسیط مهریه را نماید. نکته حقوقی دیگری که دختران باید در خصوص تعیین مهریه در نظر داشته باشند این است که؛ در عقدنامه می‌توان در خصوص چگونگی و میزان پرداخت مهریه از جانب مرد نیز مفادی را درج کرد. "شیربها" اصطلاحا؛ قانون در خصوص شیربها ساکت می‌باشد و ماده قانونی مشخصی در خصوص شیربها تعیین نشده است. به طور کلی شیربها مسئله ای عرفی می‌باشد و در مناطق مختلف کشور ، تعیین شیربها به نحو متفاوت صورت می پذیرد. برخی از خانواده ها شیربها را به صورت نقدی مقرر می‌کنند و برخی دیگر ترجیح می‌دهند که ؛ داماد با خرید چند قلم از کالاهای اساسی به عنوان شیربها ، کمک حال خانواده عروس شود. برای تحلیل و بررسی شیربها از منظر حقوقی؛ لزوما بایستی به عمومات، نیت طرفین و عرف رایج مراجعه کرد. به طور کلی قانون با توجه به تشخیص اهداف طرفین در تعیین و پرداخت شیربها ، اقدام به داوری می‌نماید و تشخیص می‌دهد ؛ شیربهای پرداختی قابل برگشت است یا که نه! پرداختی که مرد در زمان عقد به عنوان شیربها انجام می دهد ، سوا از مقوله مهریه است. "نفقه" نفقه حقی است که قانون برای زن تعیین کرده و مرد موظف به پرداخت آن می‌باشد. در صورت عدم پرداخت نفقه از جانب مرد؛ زوجه می‌تواند با طرح دعوی ترک انفاق از سوی زوج ، نسبت به مطالبه حقوق خود اقدام نماید. دادگاه با توجه به شرایط زندگی زوجه ، مقتضیات روز، عرف و شرایط اقتصادی، مبلغ نفقه را تعیین می‌کند. عدم تمکین زوجه از زوج سبب از بین رفتن حق و حقوق زوجه در خصوص نفقه می‌شود که بایستی دختران به این نکته حقوقی در خصوص نفقه توجه لازم را داشته باشند. نفقه از جمله جرایم کیفری است که قابلیت طرح دعوی چندباره را دارا می‌باشد و قانون بستر طرح دعوی در مورد نفقه پرداخت نشده گذشته را نیز برای زوجه فراهم نموده است. در صورت شاغل بودن زوجه و برخورداری از توانایی مالی نیز ، نفقه بر عهده مرد می‌باشد. اطلاعات بیشتر در مورد نفقه:‌ ترک انفاق: چگونه می‌توان به شکل قانونی از شوهر نفقه گرفت؟! "اجرت المثل" اجرت المثل از دو کلمه ی اجرت و مثل تشکیل شده است و به معنای این ‌که اجرت یک عمل در مقایسه با نمونه‌های مشابه به چه میزان است ، تعریف شده است. در خصوص اجرت المثل عقد نکاح نیز اینچنین بیان شده است که ؛ زنان کارهای مختلفی در زندگی زناشویی انجام می‌دهند که می توان به پخت و پز ، نگهداری فرزندان ، نظافت منزل ، تربیت فرزندان و… اشاره کرد که طبق قانون ؛ در ازای این کارها زوجه مستحق دریافت اجرت و حق الزحمه می‌باشد که در صورت مطالبه زوجه، مرد بایستی آن را پرداخت نماید. لازم به ذکر است؛ که بعضا قضات با این استدلال که طبق عرف موجود در کشور، انجام کارهای خانه توسط زنان به صورت تبرعی انجام می‌شود، حکم به پرداخت اجرت المثل نمی‌دهند. اجرت المثل نیز یکی از نکات حقوقی است که دختران باید قبل از ازدواج از شرایط آن مطلع شوند. "جهیزیه" قانون مدنی در خصوص جهیزیه مسکوت است و سازوکار حقوقی مشخصی برای آن تعریف نکرده است. در مناطق مختلف کشورمان آداب و رسوم مختلفی در خصوص جهیزیه مطرح می‌باشد؛ در برخی از مناطق کشور مهریه به عهده دختران می‌باشد و به تناسب عرف و توان مالی خانواده ها، مهریه تهیه و تامین می‌شود. در برخی مناطق دیگر کشور؛ تامین مهریه وظیفه مرد تلقی می‌شود. دادگاه در مقام حل اختلاف و رسیدگی به موضوع جهیزیه بر اساس عرف، عادت و اوضاع و احوال از حیث احراز تعلق عرفی وسایل به مرد یا زن تصمیم گیری می‌کند. در هر زمانی زوجه از این حق برخوردار است که نسبت به انتقال جهیزیه به منزل پدری و خروج از منزل مشترک اقدام نماید و اساسا؛ تامین جهیزیه و وسایل مورد نیاز برای زندگی مشترک در زمره وظایف مرد قرار می‌گیرد.